Trong bối cảnh pháp luật ngày càng siết chặt quản lý môi trường, doanh nghiệp phát sinh chất thải nguy hại (CTNH) không chỉ cần xử lý đúng cách mà còn phải chứng minh được mình đã làm đúng luật. Bài viết này Môi Trường Ánh Dương sẽ giúp bạn hiểu rõ quy trình quản lý CTNH từ A–Z, tránh rủi ro pháp lý và xây dựng hình ảnh doanh nghiệp xanh – sạch – bền vững.
Chất thải nguy hại là gì?
Để quản lý hiệu quả, trước hết, doanh nghiệp cần hiểu rõ về khái niệm chất thải nguy hại. Chất thải nguy hại (CTNH) là những chất thải có tính chất dễ cháy, dễ nổ, độc hại, ăn mòn, lây nhiễm, hoặc có khả năng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người và môi trường nếu không được quản lý đúng cách.
Các loại CTNH phổ biến tại doanh nghiệp:
- Bóng đèn huỳnh quang, thủy tinh thải
- Dầu thải (động cơ, bôi trơn)
- Vải, giẻ lau, vật liệu lọc bị nhiễm chất độc hại
- Bao bì chứa CTNH (mềm, kim loại, nhựa)
- Mực in, hộp mực thải
- Pin, ắc quy thải
- Linh kiện điện tử thải
- Chất thải lây nhiễm (từ y tế)
Chủ nguồn thải CTNH là tổ chức, cá nhân phát sinh ra các loại chất thải này.
Trách nhiệm pháp lý của chủ nguồn thải CTNH
Việc quản lý CTNH không chỉ là trách nhiệm đạo đức mà còn là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc. Theo Khoản 1 Điều 83 Luật Bảo vệ môi trường 2020, chủ nguồn thải CTNH có các trách nhiệm chính sau:
- Khai báo CTNH: Phải khai báo đầy đủ khối lượng và loại CTNH phát sinh trong hồ sơ đề nghị cấp Giấy phép môi trường hoặc nội dung Đăng ký môi trường.
- Phân định, phân loại, thu gom, lưu giữ: Thực hiện phân định, phân loại, thu gom, lưu giữ riêng CTNH, không để lẫn với chất thải không nguy hại, đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường.
- Tự xử lý hoặc chuyển giao: Chủ động tái sử dụng, tái chế, xử lý, đồng xử lý, thu hồi năng lượng theo quy định hoặc chuyển giao CTNH cho cơ sở có Giấy phép môi trường phù hợp để xử lý.
Quy trình 4 bước quản lý chất thải nguy hại tại doanh nghiệp
Để việc quản lý CTNH diễn ra hiệu quả và tuân thủ, doanh nghiệp cần thực hiện theo một quy trình chuẩn. Dưới đây là 4 bước quan trọng:
Bước 1: Khai báo, phân định và phân loại CTNH
Đây là bước nền tảng trong quản lý chất thải nguy hại. Chủ nguồn thải phải:
- Khai báo loại và khối lượng CTNH trong hồ sơ môi trường (khi xin giấy phép hoặc đăng ký).
- Nếu có thay đổi, phải báo cáo định kỳ trong báo cáo công tác bảo vệ môi trường.
- CTNH cần được phân loại ngay từ khi phát sinh hoặc khi chuyển giao cho đơn vị xử lý.
- Việc phân định thực hiện theo mã chất thải, danh mục và ngưỡng CTNH tại Phụ lục III – Thông tư 02/2022/TT-BTNMT.
Một số ký hiệu cần biết:
- TT: Chất thải rắn công nghiệp thông thường
- TT-R: Chất thải rắn có thể tái sử dụng/làm nguyên liệu
- KS: Chất thải công nghiệp phải kiểm soát
- NH: Chất thải nguy hại
Bước 2: Lưu chứa và lưu giữ riêng biệt CTNH
Việc lưu giữ CTNH phải đảm bảo an toàn tuyệt đối, tránh gây rò rỉ, phát tán ra môi trường hoặc ảnh hưởng sức khỏe con người.
✅ Bao bì đựng CTNH:
- Phải chắc chắn, không rách vỡ, không rò rỉ.
- Bao bì mềm ≥ 2 lớp, bao bì cứng có nắp kín.
- CTNH dạng lỏng hoặc dễ bay hơi bắt buộc đựng trong bao bì cứng.
✅ Thiết bị lưu chứa (bồn, bể, container…):
- Chống ăn mòn, không phản ứng hóa học với chất thải.
- Có nắp kín (nếu chứa chất thải dễ bay hơi), có biện pháp chống tràn, chống bay hơi.
- Có biển cảnh báo rõ ràng theo tiêu chuẩn (tối thiểu 30cm mỗi chiều).
- Dung tích ≥ 2m³ có thể đặt ngoài trời nếu đảm bảo kín khít và không bị nước mưa lọt vào.
✅ Khu vực lưu giữ tại cơ sở:
- Sàn chống thấm, có mái che, tránh nắng – mưa – gió.
- Cách ly CTNH có khả năng phản ứng với nhau.
- Có biện pháp ứng phó sự cố: cát khô, mùn cưa, PCCC, xẻng, biển cảnh báo…
⏳ Thời gian lưu giữ CTNH:
- Tối đa 01 năm kể từ ngày phát sinh.
- Nếu chưa xử lý được, phải báo cáo định kỳ hàng năm cho cơ quan môi trường cấp tỉnh.
Bước 3: Tự xử lý hoặc chuyển giao CTNH
Doanh nghiệp có 2 phương án xử lý CTNH:
- Tự xử lý nếu có Giấy phép môi trường cho phép tái chế, thu hồi năng lượng hoặc xử lý CTNH tại chỗ.
- Chuyển giao cho đơn vị có chức năng, là phương án an toàn và phổ biến hơn. Đơn vị vận chuyển/xử lý phải:
- Có phương tiện chuyên dụng đạt chuẩn,
- Có Giấy phép môi trường phù hợp với loại CTNH cần xử lý.
Chủ nguồn thải cũng có thể tự vận chuyển nếu đáp ứng đủ yêu cầu kỹ thuật và pháp lý.
Bước 4: Chuyển giao theo Chứng từ CTNH (Mẫu số 04)
Mỗi lần chuyển giao CTNH đều phải lập Chứng từ CTNH – Mẫu 04, nhằm xác nhận chất thải đã được giao nhận và xử lý hợp pháp.
- Chứng từ do chủ nguồn thải phối hợp với đơn vị xử lý/vận chuyển cùng lập.
- Gồm 4 liên:
- Lưu tại đơn vị vận chuyển/xử lý (bản 1)
- Lưu tại cơ sở xử lý (nếu tách riêng)
- Lưu tại chủ nguồn thải sau khi bàn giao
- Trả lại chủ nguồn thải sau khi xử lý xong
Nếu sau 6 tháng không nhận lại đủ liên 3 & 4, doanh nghiệp phải báo cáo cơ quan môi trường cấp tỉnh hoặc Bộ TN&MT để được kiểm tra, xử lý.
Một số lưu ý quan trọng trong thực tế
- Dán nhãn cảnh báo đầy đủ trên thùng chứa CTNH và khu vực lưu giữ (theo TCVN 6707:2009)
- Không để rò rỉ, tràn, hoặc phát tán khí độc từ khu lưu chứa
- Tách riêng các nhóm CTNH có khả năng phản ứng hóa học nếu lưu trữ cùng khu vực
- Trang bị đủ dụng cụ xử lý sự cố: cát khô, mùn cưa, PCCC, biển cảnh báo
Bạn có thể xem thêm các thông tin hướng dẫn chi tiết tại đây Hướng dẫn quản lý chất thải nguy hại.
Vì sao doanh nghiệp nên hợp tác với đơn vị quản lý CTNH chuyên nghiệp?
Việc tự quản lý CTNH đòi hỏi đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng, công nghệ, nhân lực và tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý, môi trường, an toàn. Hợp tác với đơn vị chuyên nghiệp là giải pháp tối ưu:
- Đảm bảo tuân thủ: Chuyên gia am hiểu luật pháp, quy trình.
- An toàn tuyệt đối: Có đủ trang thiết bị, nhân lực được đào tạo.
- Tối ưu chi phí: Không cần đầu tư lớn vào cơ sở vật chất, vận hành.
- Tập trung kinh doanh: Doanh nghiệp an tâm phát triển cốt lõi.
Công ty Môi trường Ánh Dương với hơn 7 năm kinh nghiệm và hơn 3.000 khách hàng trải dài từ Khánh Hòa đến Cà Mau, là đối tác tin cậy trong việc quản lý và xử lý chất thải nguy hại. Chúng tôi cung cấp các dịch vụ đa dạng:
- Tư vấn & thực hiện hồ sơ môi trường (Giấy phép môi trường, ĐTM...).
- Vận chuyển & tiêu hủy chất thải công nghiệp, nguy hại.
- Thiết kế, thi công hệ thống xử lý nước/khí thải.
- Cung cấp vật tư, hóa chất môi trường.
Quản lý chất thải nguy hại tại doanh nghiệp không chỉ là trách nhiệm, mà còn là một phần trong chiến lược phát triển bền vững. Tuân thủ đúng quy định không chỉ giúp bạn tránh phạt mà còn xây dựng uy tín thương hiệu xanh – thân thiện – chuyên nghiệp trong mắt khách hàng, đối tác và cộng đồng.
Nếu bạn còn băn khoăn về mã chất thải, cách lưu giữ, hay chưa biết bắt đầu từ đâu, hãy để Môi Trường Ánh Dương đồng hành cùng bạn – đúng luật, đúng chuẩn, đúng niềm tin.
